Zrównoważone zarządzanie finansami przez banki kluczowe dla osiągnięcia długoterminowych celów agendy ESG
Zrównoważone zarządzanie finansami przez banki kluczowe dla osiągnięcia długoterminowych celów agendy ESG
Irena Pichola
Partner, lider zespołu ds. zrównoważonego rozwoju w Polsce i Europie Środkowej, Deloitte
Wiele instytucji finansowych zaczęło dostrzegać swoją siłę oraz możliwość wywierania wpływu w zakresie zrównoważonego rozwoju i mocniej angażuje się w kwestie dotyczące czynników ESG – czyli Environmental, Social, Governance (środowisko, społeczeństwo, zarządzanie). Już teraz, trzy czwarte respondentów badania Deloitte „2021 Banking and Capital Markets Outlook” wskazuje, że zamierza zwiększyć nakłady na inicjatywy dotyczące klimatu. Banki mogą również inspirować i motywować klientów oraz partnerów biznesowych do przyjmowania nowych standardów społecznej odpowiedzialności biznesu i zmiany dotychczasowych modeli funkcjonowania, co może przynieść efekty nie tylko wizerunkowe, ale przede wszystkim finansowe.
Wydarzenia ostatnich kilkunastu miesięcy zmobilizowały firmy z różnych sektorów gospodarki, także banki, do ponownego, jeszcze uważniejszego przyjrzenia się światowej gospodarce oraz powtórnego określenia i wdrożenia wyższych standardów w zakresie czynników ESG. Jak wskazują eksperci Deloitte w raporcie „2021 Banking and Capital Markets Outlook. Strengthening Resilience, Accelerating Transformation”, sektor bankowy wydaje się dostrzegać potencjał drzemiący w tym obszarze. Tym bardziej, że wszystkie grupy interesariuszy oczekują od niego wzmożonej aktywności, dotyczącej zrównoważonego rozwoju i społecznej odpowiedzialności, szczególnie w kontekście prognozowanych ryzyk i wyzwań spowodowanych zmianami klimatycznymi.
Już dwa lata temu Europejskie Stowarzyszenie Banków Spółdzielczych (EACB), reprezentujące m.in. takie banki jak OP Financial Group z Finlandii, francuski Crédit Mutuel, niemieckie instytucje: BVR oraz DZ Bank, holenderski Rabobank czy Krajowy Związek Banków Spółdzielczych w Polsce, złożyło deklarację wzywającą europejskich przywódców do zwiększenia wysiłków w przeciwdziałanie zmianom klimatycznym. Jednocześnie potwierdziło tym samym swoją chęć aktywnego zaangażowania w ochronę środowiska i klimatu oraz wyraziło poparcie dla agendy wyznaczonej przez Porozumienie Paryskie. O podjętych przez zrzeszone banki działaniach w zakresie ESG można było przeczytać choćby w dokumencie „Banki Spółdzielcze zaangażowanie na rzecz zielonego i zrównoważonego finansowania” z października ubiegłego roku. Ten przykład wyraźnie wskazuje, że regionalne i lokalne banki mogą odegrać kluczową rolę w transformacji energetycznej rynków, na których działają.
Teraz, gdy świat podąża w kierunku gospodarki niskoemisyjnej i gospodarki o obiegu zamkniętym, firmy działające w innych sektorach także będą zmuszone dokonać fundamentalnych inwestycji i podjąć strategiczne decyzje dotyczące ścieżek rozwoju i dekarbonizacji oraz kierunku i zakresu zmian w modelach biznesowych.
Myślę, że rozwój koncepcji zrównoważonego finansowania wynika z faktu, że sektor finansowy odgrywa kluczową rolę w stymulacji rozwoju społeczno-gospodarczego. Włączenie się tego sektora w proces zmian będzie decydujące dla realizacji zobowiązań wynikających z porozumienia paryskiego oraz unijnych celów wskazanych w ramach polityki klimatyczno-energetycznej do 2030 r. oraz strategii do 2050 r. Skala i złożoność wyzwań związanych ze zmianami klimatu, a nie jest to jedyny problem globalny, przekracza możliwości finansowe i organizacyjne państw w zakresie budżetu i administracji. Należy przy tym dodać, że środki publiczne powinny mieć charakter pomocniczy wobec prywatnych tj. rynkowych źródeł finansowania. Niemniej jednak niezbędna jest mobilizacja kapitału prywatnego i odpowiednie zmiany w sektorze finansowym, które pozwolą tę mobilizację wykorzystać do wsparcia zrównoważonego rozwoju gospodarki.
Kwestie ESG coraz bardziej interesują inwestorów, którzy chcą być świadomi tego, w co inwestują swoje pieniądze. Nasze cykliczne badanie funduszy private equity „CE Private Equity Confidence Survey” pokazuje, że ponad 60 proc. przedstawicieli PE dostrzega wpływ tych czynników na długoterminowy zwrot z inwestycji.
Dochodzenie do równowagi wzrostu
Zdaniem Komisji Europejskiej do zrównoważonego wzrostu gospodarczego przyczyniają się cztery zasadnicze działania. Po pierwsze, jest to ukierunkowanie przepływów kapitału na inwestycje przyjazne środowisku i społeczeństwu, następnie uwzględnienie kwestii zrównoważonego rozwoju w zarządzaniu ryzykiem, po trzecie – zwiększenie przejrzystości działań podejmowanych przez firmy oraz zapewnienie systemu zachęt do realizacji długoterminowych strategii budowania wartości przedsiębiorstw. W założeniu wszystkie te działania mają prowadzić do dwóch głównych celów, czyli ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, a w dalszej perspektywie – osiągnięcia neutralności klimatycznej.
Na poziomie operacyjnym, te cele będą oznaczały konieczność podjęcia szeregu aktywności, z których najważniejsze są:
1. Mobilizacja kapitału prywatnego, aby pokryć koszty wynikające z dążenia do celów zrównoważonego rozwoju (wpływ na stronę podażową rynku finansowego).
2. Pobudzanie rozwoju technologicznego, zmian w modelach biznesowych.
3. Upowszechnianie wiedzy, ram metodycznych i dobrych praktyk w zakresie zrównoważonego rozwoju, promowanie zmian w zakresie ładu korporacyjnego.
Dla budowy ekosystemu rozwiązań, wspierających transformację w kierunku zrównoważonego finansowania, niezbędne jest wsparcie się na czterech filarach: stabilnym otoczeniu instytucjonalnym i regulacyjnym; systemowej edukacji uczestników rynku, w tym inwestorów i emitentów; konkurencyjnym finansowaniu i wdrożeniu systemowej oceny, weryfikacji czynników ESG; wsparciu technologicznym i eksperckim poprzez inwestycje w zdecentralizowane źródła danych oraz badania naukowe.
Na potrzeby informacyjne skutecznie odpowiadają regulatorzy. Od 10 marca 2021 r. obowiązuje rozporządzenie w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych (SFDR), które nakłada na podmioty działające na rynku finansowym nowe obowiązki w zakresie ujawnień dotyczących zrównoważonego rozwoju, nie tylko na poziomie organizacji, ale także oferowanych produktów. Dodatkowo, od czerwca 2022 r. ujawnienia dotyczące ryzyka ESG będą częścią tzw. III filaru w ramach pakietu CRR 2. Te informacje odpowiedzą jednak nie tylko na potrzeby inwestorów, ale wskażą również, czy zarządzający ryzykiem zarówno po stronie banków, jak i nadzoru, zwracają na aspekty środowiskowe i społeczne coraz większą uwagę.
Na arenie europejskiej dążenie do osiągnięcia celu neutralności klimatycznej zostało zapisane w długofalowym planie działania (tzw. Europejski Zielony Ład). Co więcej, w związku z pandemią, został on wzbogacony pakietem Next Generation EU (w kwocie 750 mld euro), wspierającym odbudowę po kryzysie, jaki wywołała. Fundusze pomocowe zostały więc ściśle powiazanie z unijnymi celami w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu oraz ładu korporacyjnego. Banki jako instytucje pośredniczące w przekazywaniu tych środków, staną się w naturalny sposób narzędziem kierującym je do konkretnych obszarów gospodarki, zgodnie z unijną polityką klimatyczną i rozwojową.
Banki kluczowe w zazielenianiu gospodarki
Straty ekonomiczne spowodowane pandemią są widoczne. Wyższe stopy bezrobocia na całym świecie mogą się utrzymywać przez dłuższy czas i już teraz można zaobserwować oznaki pogłębiania się nierówności dochodowych i np. coraz większą liczbę kobiet odchodzących z rynku pracy. Przełożenie celów zrównoważonego rozwoju i społecznej odpowiedzialności na konkretne działania biznesowe i osiągnięcie zakładanych rezultatów nie będzie wcale proste i w krótkiej perspektywie czasowej może wiązać się z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów. W dłuższym okresie może się jednak okazać, że takie aktywności mogą również przynieść korzyści komercyjne.
Będzie to jednak wymagało uwzględnienia kwestii klimatycznych w bankowych programach i przyjętych przez nie praktykach zarządzania ryzykiem. Przechodzenie w stronę gospodarki nisko lub zero emisyjnej będzie się wiązało z koniecznością przeprowadzenia znacznych inwestycji, w których banki będą miały do odegrania kluczową rolę. Europejski Zielony Ład ma zapewnić efekt dźwigni w odniesieniu do prywatnych funduszy, finansujących zrównoważone środowiskowo projekty w całej Europie. Unijna taksonomia, mająca stanowić system klasyfikacji inwestycji spełniających określone cele środowiskowe, będzie wymagała pogłębienia wiedzy o tym, jaka część przychodu poszczególnych firm przyczynia się do realizacji unijnych celów środowiskowych. Dodatkowo wspomniane już rozporządzenie SFDR również będzie wymagać od uczestników rynku finansowego pogłębionej wiedzy na temat wpływu ich produktów na ryzyka związane ze zrównoważonym rozwojem. Natomiast rewizja dyrektywy o raportowaniu niefinansowym może z kolei nałożyć na spółki nowe obowiązki w zakresie ujawnień klimatycznych, zobowiązując je m.in. do wieloaspektowej analizy scenariuszowej w zakresie wpływu klimatycznego na spółkę, a także jej oddziaływania na zmiany klimatu.
Wprowadzanie tych zmian oznacza konieczność współpracy banków z przedstawicielami innych gałęzi gospodarki, agencjami rządowymi, organami regulacyjnymi, organizacjami branżowymi, klientami i kontrahentami w celu stworzenia na przyszłość solidnego, wszechobecnego i trwałego programu zrównoważonego finansowania.
Zagrożenia klimatyczne i wyzwania dotyczące obszaru ESG mają coraz bardziej realny wpływ na ryzyka kredytowe i inwestycyjne banków. Znajduje to swoje odzwierciedlenie nie tylko w strategiach biznesowych tych instytucji, ale też w podejściu regulatorów, którzy coraz częściej i coraz wyraźniej wskazują na większą rentowność i lepsze perspektywy dla firm działających w zielonych sektorach gospodarki.
Przemysław Szczygielski, partner, lider sektora finansowego w Polsce, Deloitte
Osiągnięcie przez banki biznesowego sukcesu, zwłaszcza w długim i średnim horyzoncie czasowym, bezsprzecznie wiąże się ze wzrostem znaczenia czynników ESG w ich codziennej działalności. Nie jest jednak do końca jasne, w jakim tempie będą one te wartości wprowadzały w życie. Pandemia i nowe fundusze, przeznaczone na łagodzenie jej konsekwencji, są oczywiście okazją do szybszej transformacji gospodarczej oraz działania tu i teraz. Równocześnie jednak oczekiwania w zakresie doraźnej konkurencyjności czy rentowności poszczególnych biznesów mogą spowodować koncentrację na celach krótkoterminowych, jak utrzymanie miejsc pracy czy szukanie oszczędności poprzez spowolnienie wdrażania długoterminowych celów agendy ESG.
1. Osiągnięcie wskazanych w tym artykule celów głównych i operacyjnych, a także wypływających z nich korzyści dla społeczeństwa, gospodarki i ogólnie - środowiska naturalnego, nie będzie oczywiście możliwe bez poniesienia znaczących kosztów. Z jednej strony finansowanie musi być skierowane bezpośrednio na inwestycje, ale z drugiej, sama transformacja i przejście w stronę mniej szkodliwej dla klimatu lub wręcz zeroemisyjnej gospodarki także będzie pochłaniać znaczące środki.
2. Całość tego skomplikowanego procesu obejmuje złożoność projektowanych regulacji oraz nieznany ostateczny kształt przepisów i aktów wykonawczych. Nie możemy także zapominać, że sama materia nie należy do najprostszych, a co więcej, nie jesteśmy w stanie z wyprzedzeniem trafnie przewidzieć, jak na wprowadzenie tych regulacji zareagują przedsiębiorstwa i konsumenci. Nadchodzące miesiące i lata mogą więc przynieść spore wyzwanie – i dla banków, i dla firm z innych sektorów.
Jak banki (i inne firmy) mogą przygotować się do zielonej transformacji?
Analiza luk
Warto bliżej przyjrzeć się i zrozumieć aktualny poziom zaawansowania firm w zakresie implementacji czynników ESG – niezbędne będzie zdefiniowanie obszarów, które wymagają działań naprawczych oraz przeprowadzenie analizy porównawczej.
Budowanie świadomości
Postrzeganie zagadnień ESG ma znaczący wpływ na nastawienie prezentowane przez pracowników, którzy zaczynają zauważać i doceniać wagę, jaką pracodawca przywiązuje do tych wartości. Pomocne będzie jasne określenie ambicji firmy w tym zakresie oraz zdefiniowanie istotnych obszarów działań.
Opracowanie strategii
Aby skutecznie przeprowadzić firmę przez proces zmiany, należy w oparciu o analizę luk zaprojektować strategię działania, zgodną z wizją firmy w zakresie ESG.
Wdrożenie
Wypracowana strategia musi zostać wdrożona z uwzględnieniem określenia kluczowych projektów, opracowania sposobu monitorowania efektywności podejmowanych działań oraz przypisania odpowiedzialności za jej wykonanie.
Wzmacnianie efektów
Konieczne jest przyjęcie i wyraźne komunikowanie zewnętrznej polityki w zakresie ESG. Razem z procedurami wewnętrznymi oraz transparentnym i wiarygodnym raportowaniem, umożliwi to częste i jasne przekazywanie informacji na temat postępów w tym zakresie.
Weryfikacja
Podjęte działania w zakresie ESG w istotnym dla firmy obszarze należy zweryfikować. Optymalnie analizę powinna przeprowadzić niezależna zewnętrzna instytucja.
Prenumerata "Głosu Banków Spółdzielczych" na 2021 rok!
