RISK ASSESMENT REPORT EBA NOVEMBER 2024
EBA w listopadzie 2024 opublikowała raport pt. „Risk Assesment Report EBA November 2024”. Zawarto w nim wiele wartościowych informacji na temat kształtowania się klimatu geopolitycznego i gospodarczego ze szczególnym uwzględnieniem rynków finansowych i sektora bankowego. Kilka spostrzeżeń ilustrujących te zagadnienia, zamieszczamy poniżej.
Europejski krajobraz makroekonomiczny charakteryzuje się stopniowym, choć powolnym wzrostem gospodarczym i niską stopą bezrobocia. Stopy inflacji spadły w całej UE, ale w wielu jurysdykcjach nadal przekraczają cele banków centralnych. Niemniej jednak, region jest nadal narażony na możliwe komplikacje z powodu rosnącej niepewności związanej z napięciami geopolitycznymi i obawami o utrzymujący się powolny wzrost gospodarczy i rosnącą zmienność rynku. Niedawna stabilizacja cen na rynku nieruchomości podtrzymała wyceny, choć nadal istnieją potencjalne zagrożenia dla tego sektora.
Ryzyko geopolityczne może mieć negatywny wpływ zarówno na rynki finansowe, jak i na realną gospodarkę. Bezpośrednia ekspozycja banków UE/EOG na kraje wysokiego ryzyka geopolitycznego przekroczyła 500 mld EUR w czerwcu 2024 r., co stanowi około 2,5% ich całkowitej ekspozycji. Mogą one być również narażone na efekty drugiej rundy poprzez swoje ekspozycje wobec sektorów dotkniętych ryzykiem geopolitycznym. Oprócz potencjalnego wpływu na ryzyko kredytowe, ryzyko geopolityczne może również przejawiać się dla banków w postaci ryzyka rynkowego, płynności, operacyjnego i innych. Ryzyko to może zostać zaostrzone przez wydarzenia polityczne, które mogą również stworzyć środowisko awersji do ryzyka. Może to prowadzić do zmniejszenia potencjału wzrostu, niższych inwestycji i zmienności rynku, a ostatecznie wpływać na jakość aktywów, kapitał, płynność i rentowność banków.
Jakość aktywów uległa nieznacznemu pogorszeniu. Kredyty zagrożone wzrosły o 3,4% do 373 mld EUR, stanowiąc 1,9% wszystkich kredytów. Napływ kredytów zagrożonych wynikał przede wszystkim z niewypłacalności w sektorze NFC (Non-Financial Corporations), zwłaszcza wśród MŚP i kredytów zabezpieczonych przez CRE. Kredyty zagrożone z tytułu kredytów konsumpcyjnych wzrosły do 5,4% z 5,2%, a kredyty zagrożone zabezpieczone nieruchomościami mieszkalnymi pozostały na stabilnym poziomie 1,5%. Banki przewidują ogólny spadek jakości aktywów w ciągu najbliższych 6-12 miesięcy, szczególnie w sektorze kredytów konsumenckich, MŚP i CRE.
Wzrost aktywów ważonych ryzykiem wynikał głównie z ryzyka kredytowego, które wzrosło o 240 mld EUR lub 3%, podczas gdy ryzyko operacyjne i ryzyko rynkowe również odnotowały wzrosty, odpowiednio o 8% i 1%. Wzrost aktywów ważonych ryzykiem kredytowym wynikał z wyższych ekspozycji wobec przedsiębiorstw i instytucji oraz przesunięcia w kierunku wyższych profili ryzyka dla klas ekspozycji korporacyjnych i detalicznych. Średnia gęstość wagi ryzyka dla całkowitego portfela ryzyka kredytowego banków wzrosła o 67 punktów bazowych do 28,1% w czerwcu 2024 roku. Pomimo tych wyzwań bankom w UE udało się utrzymać silne bufory kapitałowe i wysoką rentowność, co umożliwiło im wypłatę rekordowych dywidend i wykup akcji własnych.
Sektor bankowy UE stoi w obliczu znacznego wzrostu ryzyka operacyjnego. Znajduje to odzwierciedlenie w wymogach kapitałowych z tytułu ryzyka operacyjnego, które stanowią obecnie 10,2% całkowitych wymogów, w porównaniu z 9,7% w czerwcu 2023 roku. Zakres ryzyka operacyjnego obejmuje ryzyka związane z prowadzeniem działalności, takie jak ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej i przestępstwa finansowe, w tym AML i TF wealth. Postęp technologiczny i cyfryzacja zwiększyły znaczenie odporności operacyjnej. Ryzyko cybernetyczne i teleinformatyczne wzrosło jeszcze bardziej wraz ze znaczną eskalacją cyberzagrożeń i ataków w drugiej połowie 2023 r. i pierwszej połowie 2024 r. w okresie rosnących napięć geopolitycznych. Incydenty cybernetyczne ustanowiły nowe standardy zarówno pod względem różnorodności i liczby, jak i ich konsekwencji. W 2024 r. zaobserwowano gwałtowny wzrost liczby trojanów bankowości mobilnej, a sektor bankowy znalazł się wśród sektorów najczęściej atakowanych przez ataki DDoS.
Ryzyko nadużyć stało się głównym czynnikiem ryzyka operacyjnego, prawie tak istotnym jak ryzyko działalności i ryzyko prawne. Rosnące wykorzystanie cyfryzacji i innowacji technologicznych, w tym sztucznej inteligencji, przyczyniło się do wzrostu ryzyka oszustw. Oszustwa płatnicze i oszustwa związane z kradzieżą lub naruszeniem danych uwierzytelniających klienta są głównymi czynnikami tego ryzyka, chociaż odsetek takich oszukańczych działań różni się znacznie w poszczególnych państwach członkowskich. Ponadto wzrosło ryzyko związane z outsourcingiem, ponieważ banki zwiększyły swoją zależność od usług stron trzecich. Liczba zdarzeń związanych ze stratami z tytułu ryzyka operacyjnego zgłoszonych przez banki w UE w 2023 r. była wysoka, a łączne zmaterializowane straty z tytułu nowych zdarzeń związanych z ryzykiem operacyjnym wyniosły 17,5 mld EUR, co stanowi wzrost o 27% w porównaniu z rokiem poprzednim. Podkreśla to potrzebę dalszego wzmacniania przez banki zdolności zarządzania ryzykiem operacyjnym i odporności na nie.