Historia
Geneza bankowości spółdzielczej
Spółdzielczość jest formą organizacji społecznej, której istotą jest dobrowolność i wnoszone udziały służące do prowadzenia działalności zarobkowej, społecznej i kulturalnej na rzecz swoich członków. Spółdzielczość bankowa integruje zasady spółdzielczości, jednocześnie tworząc wspólnotę potrzeb i celów – zasady współdziałania i samorządności.
Rozwój bankowości spółdzielczej w Europie Środkowej związany był z działalnością Friedricha W. Raiffeisena oraz Franza H. Schulza. Raiffeisen (1818-1888) był twórcą niemieckich kas oszczędnościowo-pożyczkowych, którym głównym celem było udzielanie tanich pożyczek na cele „rozważne i produkcyjne”. W działalności kas kierowano się zasadą „miejscowy pieniądz na miejscowe potrzeby”, jednocześnie szerząc ideę oszczędzania, partycypacji w życiu społecznym i wspierania edukacji. Przedsięwzięcie Raiffeisena okazało się wielkim sukcesem – pod koniec jego życia w Niemczech istniało 425 towarzystw jego imienia, a w Austrii – ok. 120. Z czasem kasy oparte na zasadach Raiffeisena zaczęły działać w innych krajach Europy.
Banki ludowe, których udziałowcami byli przede wszystkim drobni kupcy, rzemieślnicy oraz rolnicy, tworzył także Schulze (1808-1883). Kapitał wniesiony przez udziałowców służył do udzielania tanich kredytów w celu rozwoju działalności produkcyjnej, handlu i usług, a spółdzielnie mogły wypłacać swoim członkom dywidendy. Odwoływano się do zasad samopomocy i solidaryzmu poprzez współdziałanie z dostawcami i klientami.
Początki polskiej bankowości spółdzielczej
Pierwsze organizacje spółdzielczości kredytowej na ziemiach polskich zaczęły powstawać w latach 1860-1870. Było to związane ze zmianami gospodarczymi i społecznymi, a zwłaszcza z uwłaszczeniem chłopów. Postęp agrotechniczny, koniec funkcjonowania systemu feudalnego – te czynniki powodowały wzrost zapotrzebowania na kredyt obrotowy, którego nie były w stanie zapewnić działające w większych miastach banki komercyjne ani pożyczki na lichwiarski procent. Te wydarzenia zbiegły się z rozwojem idei spółdzielczości i adaptacją rozwiązań prawnych spółek Raiffeisena i Schulzego.
Spółdzielczość bankowa odegrała wielką rolę w rozwoju gospodarczym i społecznym ziem polskich. Prowadziła do ożywienia życia gospodarczego, ograniczenia lichwy, wspomagała polski stan posiadania oraz przyczyniła się do wychowania tysięcy działaczy społecznych, propagatorów idei samopomocy, współpracy i wartości patriotycznych.
Początki polskiej bankowości spółdzielczej
I. Zabór austriacki
Początki ruchu spółdzielczości kredytowej na terenie zaboru austriackiego datuje się na lata 60. XIX w. Ich pierwowzorem były działające w oparciu o zasady Schulzego towarzystwa zaliczkowe powstające w Brzeżanach, Gostyniu i Krakowie. Pierwotnie skierowane były do ludności miejskiej, ale szybko ponad połowę ich członków stanowili chłopi. Towarzystwa udzielały pożyczek wekslowych, skryptowych oraz hipotecznych, co uwalniało od konieczności szukania poręczycieli. Rozwój kas spółdzielczych nastąpił w oparciu o ustawę o stowarzyszeniach zarobkowych i gospodarczych z 1873 r.
Odrębną organizację tworzyły spółki oszczędnościowo-pożyczkowe oparte na zasadach Raiffeisena. Niewielkie, prowadzące działalność na terenie jednej gminy, służyły zaspokojeniu potrzeb kredytowych ludności wiejskiej. Cechowała je nieograniczona odpowiedzialność członków, niskie udziały, niepodzielność zysków, bezpłatna praca zarządu i uproszczony tryb załatwiania formalności. Pożyczek skryptowych lub hipotecznych udzielano na inwestycje, zakup gruntu i „na cele gospodarcze obrotowe”. Promowano przy tym oszczędzanie i postawy zmierzające do podniesienia stanu gospodarczego.
Propagatorem rozwoju tego typu spółdzielczości był Franciszek Stefczyk. Opierając się na wzorcach systemu Raiffeisena w 1890 r. założył w Czernichowie pierwszą spółkę oszczędnościowo-pożyczkową. Jej sukces dał impuls do szybkiego rozwoju tego typu spółek. Dzięki działalności Stefczyka udało się rozpowszechnić w rolniczej i zacofanej gospodarczo Galicji system spółdzielczości dostępny dla warstw uboższych. Zbieranie doświadczenia pozwoliły na ewolucję do modelu kasy oszczędnościowo-pożyczkowej przystosowanej do potrzeb i możliwości galicyjskiej wsi. By system ten mógł bezpiecznie funkcjonować sejm galicyjski powołał Patronat Wydziału Krajowego nad kasami. Instytucją stanowiącą namiastkę centrali bankowej był Związkowy Bank we Lwowie (1904). Cztery lata później powstała Centralna Kasa Spółek Rolniczych.
Po śmierci Stefczyka w 1924 r. organizowane przez niego spółdzielnie przyjęły nazwę Kas Stefczyka.
II. Zabór rosyjski
Kooperatywy kredytowe w Królestwie Polskim zaczęły powstawać w latach 60. XIX w. Ich rozwój został powstrzymany przez brak unormowań prawnych i rygorystyczny nadzór władz carskich, które były nieprzychylnie nastawione do jakichkolwiek instytucji samorządowych.
Pierwsza – oparta o zasady Schulzego – Kasa Pożyczkowa Przemysłowców powstała w formie spółki akcyjnej w 1870 r. w Warszawie. Kasa zrzeszała właścicieli przedsiębiorstw średniej wielkości (przemysłowych, rzemieślniczych i handlowych), udzielając im głównie krótkoterminowych pożyczek. Drugim typem instytucji spółdzielczej nawiązującej do zasad Schulzego były towarzystwa wzajemnego kredytu.
Oba typy instytucji pod względem organizacji i celu działalności były formą pośrednią pomiędzy spółdzielnią a spółką akcyjną. Rosyjska ustawa z 1895 r. zakazała tworzenia kas przemysłowców, a istniejącym nakazano przekształcenie się w towarzystwa wzajemnego kredytu.
Inny charakter miały towarzystwa pożyczkowo-oszczędnościowe opierające się na zasadach Raiffeisena. Zrzeszały głównie drobnych przemysłowców i mieszkańców miast. Z czasem zaczęły oferować kredyt także dla ludności wiejskiej. W 1885 r. władze carskie nakazały, by spółdzielnie powstawały wyłącznie w miastach lub osadach miejskich oraz ograniczały przynależność do nich wyłącznie do posesjonatów. Ubogiej ludności wiejskiej kredytów udzielały gminne kasy oszczędności.
Dynamiczny rozwój spółdzielczości kredytowej na terenie Królestwa Polskiego nastąpił po wydaniu ustawy z 7.06. 1904 r., zezwalająej na zakładanie towarzystw oszczędnościowo-pożyczkowych i kredytowych, także na wsi. Ich rozwój doprowadził do powstania Komisji Współdziałania, która zajmowała się koordynacją i wspomaganiem działalności spółdzielczej. W 1909 r. utworzono spółkę akcyjną Bank Towarzystw Spółdzielczych w Warszawie, który został centralą organizacyjno-finansową spółdzielni.
III. Zabór pruski
Spółdzielnie kredytowe na terenie Wielkopolski zaczęły powstawać w połowie XIX w. Przyczyniła się do tego integracja wielkopolskiego ruchu stowarzyszeniowego, inicjowanego przez Karola Marcinkowskiego (instytucje popierające rozwój drobnej wytwórczości, w szczególności zaopatrujące ją w kapitał pieniężny na zasadzie samopomocy i solidarności).
Pierwsza trwała spółdzielnia kredytowa – Towarzystwo Pożyczkowe dla Przemysłowców Poznania (1861) była wzorem dla innych towarzystw przemysłowych i rolniczych organizacji pożyczkowych. Dominującą rolę odgrywały spółdzielnie oszczędnościowo-pożyczkowe zwane bankami ludowymi, które opierały działalność o zasady Schulzego i koncentrowały się na udzielaniu kredytu dla rozwoju rzemiosła i rolnictwa, a wobec nasilającej się akcji germanizacyjnej, działalność banków ludowych przybrała wymiar patriotyczny.
Reformy utrwalające ruch spółdzielczy z lat 1870-1890 pozwoliły na ujednolicenie typu banku ludowego i zbudowanie struktury organów spółdzielczych. W tym zakresie ważne okazało się połączenie spółdzielni w Związek Spółek Zarobkowych i Gospodarczych dla Wielkiego Księstwa Poznańskiego i Prus Zachodnich (ZSZIG) w 1871 r., a następnie powołanie Banku Związku Spółek Zarobkowych w Poznaniu (BZSZ) będącego „bankiem centralnym spółdzielni”. Związek dążył do tworzenia silnych spółek o dużym zasięgu terytorialnym, grupujących przedstawicieli wszystkich warstw społecznych. Poprzez powiększenie kapitału rozwiązano problem zrównoważenia wkładów pieniężnych z potrzebami kredytowymi.
Ogniwem wiążącym struktury ZSZiG i BZSZ w jeden system była instytucja patrona. Każdorazowy patron ZSZiG pełnił również funkcję kuratora BZSZ. Stanowisko pierwszego patrona objął ks. Augustyn Szamarzewski. To on w 1873 r. nadał bankom ludowym podstawy organizacyjne (m.in. nakazał wielkopolskim spółdzielniom zmianę nazwy na bank ludowy). Jego następcą był ks. Piotr Wawrzyniak, który przyczynił się do rozkwitu i ujednolicenia organizacji kredytowych w Wielkopolsce i na Pomorzu. Ostatnim patronem przed I wojna był ks. Stanisław Adamski. Instytucja patrona wyraźnie odróżniała system wielkopolski od pozostałych zaborów.
II Rzeczpospolita (1918 – 1939)
W okres międzywojenny spółdzielczość kredytowa weszła bardzo osłabiona. W epoce powojennej doszło do zmian organizacyjnych przedwojennych central bankowych. Spośród czterech organizacji skupiających kapitały spółdzielcze, przetrwał dwie: Centralna Kasa Spółek Rolniczych i Bank Związku Spółek Zarobkowych. Kapitały Akcyjne Banku Związkowego i Banku Towarzystw Spółdzielczych znalazły się w rękach prywatnych. Również BZSZ stał się de facto instytucja prywatną, aczkolwiek starał się utrzymywać kontakty ze spółdzielczością (zwłaszcza miejską) i zabezpieczać jej interesy.
Dla sprawnego funkcjonowania spółdzielczości kredytowej konieczne było podjęcie działań unifikacyjnych, a więc zlikwidowanie odmiennych rozwiązań prawnych z czasu zaborów. Służyła temu ustawa spółdzielcza z 1920 r., kilkakrotnie nowelizowana w latach następnych.
Ustawa powołała Radę Spółdzielczą, która była łącznikiem między władzami państwowymi a ruchem spółdzielczym.
Najważniejsze zrzeszania przetrwały do 1934 r., kiedy to na podstawie znowelizowanej ustawy spółdzielczej zostały zlikwidowane. Na zjeździe delegatów spółdzielczych podjęto uchwałę o połączeniu Unii Związków Spółdzielczych (UZS) i Zjednoczenia Związków Spółdzielni Rolniczych (ZZSR) w jeden ogólnopolski związek rewizyjny pod nazwą Związek Spółdzielni Rolniczych i Zarobkowo-Gospodarczych RP (ZSRiZG). Tym samym dokonano ostatecznej unifikacji spółdzielczości.
W okresie dwudziestolecia międzywojennego uformowały się dwa typy spółdzielni kredytowych: powszechne (banki ludowe) – łączące zasady Schulzego i Raiffeisena, zazwyczaj miejskie, prowadzące rozwiniętą działalność nawet na obszarze powiatu – oraz rolnicze (kasy Stefczyka), które funkcjonowały w środowisku wiejskim. Charakter instytucji pożyczkowych miały ponadto urzędnicze i pracownicze kasy zapomogowo-pożyczkowe oraz gminne kasy oszczędnościowo-pożyczkowe.
Działalność operacyjna w pierwszych latach niepodległości była trudna z powodu zniszczeń wojennych, ciężkiej sytuacji gospodarczej, inflacji, a później hiperinflacji. Spółdzielnie kredytowe przeżywały problemy z dostosowaniem się do „zmiennych stosunków kredytowo-pieniężnych”. Najlepiej radziły sobie banki ludowe, które prowadziły bardziej różnorodną działalność bankową, w przeciwieństwie do spółdzielni kredytowych opierających model biznesowy na prostych operacjach przyjmowania wkładów oraz wypożyczania ich na weksle członkowskie.
Po reformie walutowej w 1924 r. spółdzielnie kredytowe zaczęły odbudowywać swoją działalność, ale zasadnicza poprawa nastąpiła po 1926 r. wraz z ożywieniem koniunktury gospodarczej. Już po 1930 r. zaczęto odczuwać wpływ wielkiego kryzysu, co skutkowało spadkiem wkładów i kredytów.
W czasach II wojny światowej 1939-1945
Wybuch drugiej wojny światowej przerwał działalność spółdzielni oszczędnościowo-pożyczkowych na terenach włączonych do Rzeszy i ZSRR. Nastąpiła ich likwidacji i przejęcie majątku przez instytucje państw okupujących. W Generalnym Gubernatorstwie spółdzielnie kredytowe utrzymano ograniczając zakres ich działalności i zawieszając pracę organów samorządowych. Związek Spółdzielni Rolniczych i Zarobkowo-Gospodarczych został przekształcony w Związek Rewizyjny spółdzielni i poddany kontroli władz niemieckich. Inne związki rewizyjne zlikwidowano. Zakazano prowadzenia działalności samorządowej oraz kulturalno-oświatowej. Część spółdzielców prowadziła konspiracyjną działalność szkoleniową – przekształcono ok. 100 tys. osób. W latach wojny spółdzielczość bankowa utraciła wielu pracowników oraz poniosła znaczne straty materialne.
Bankowość spółdzielcza w powojennej Polsce
Lata 1945-1956
Lata powojenne były czasem wznawiania lub zakładania kas oszczędnościowo-pożyczkowych, zwanych kasami Stefczyka, bankami ludowymi lub spółdzielczymi. Działały one na rzecz odbudowy gospodarstw chłopskich i warsztatów drobnych przedsiębiorców. Wzięły na siebie obsługę finansową kontraktacji płodów rolnych. Prowadziły obsługę kasową gminnych spółdzielni „Samopomoc Chłopska”. Od 1945 r. rolę centrali finansowej spółdzielczości kredytowej objął Bank „Społem”. Do jego zadań należało udzielanie kredytów spółdzielniom kredytowym i miejskim oraz finansowanie obrotów gospodarczych między miastem a wsią. Po jego fuzji z Centralną Kasą Spółek Rolniczych (CKSR) powstała nowa instytucja finansowa Bank Gospodarstwa Spółdzielczego (BGS), odgrywający rolę centrali organizacyjnej, rewizyjnej i finansowej wobec Spółdzielni Oszczędnościowo-Pożyczkowych (SOP).
Ograniczenie rozwoju spółdzielni kredytowych przyniosła decyzja władz o kolektywizacji, likwidacji sektora prywatnego i ruchu spółdzielczego. W 1950 r. SOP-y zostały przekształcone w gminne kasy spółdzielcze, nad którymi nadzór przejął Związek Samopomocy Chłopskiej. Ich niezależność samorządowa i finansowa była niewielka, przejawiająca się chociażby pozbawieniem możliwości gromadzenia wkładów oszczędnościowych na własny rachunek. likwidacji uległy także kasy spółdzielcze pracownicze i urzędnicze (włączono je do PKO, a w 1954 r. przekształcono w kasy zapomogowo-pożyczkowe) oraz BGS, którego majątek przejął Bank Rolny.
Ograniczenie samodzielności, unifikacja i upodobnienie do wzorów sowieckich ograniczyło inicjatywę członków spółdzielni oraz wywołało głęboki kryzys idei spółdzielczości w tradycyjnym tego słowa znaczeniu.
SOP w latach 1956-1975
Zmiany polityczne z 1956 r. wpłynęły na częściową reaktywację ruchu spółdzielczego. Kolejne regulacje prawne zwiększały zakres niezależności i samorządności kas spółdzielczych oraz regulowały ich działalność. Zezwalały także na przyjmowanie wkładów na własny rachunek, wydawane książek oszczędnościowych oraz prowadzenie samodzielnej działalności kredytowej. W 1957 r. przywrócono nazwę SOP, a cztery lata później nadano im nowy status i zakres działalności. Od tej pory mogły posługiwać się nazwą „bank” z przymiotnikiem „spółdzielczy”, „ludowy”, „rzemieślniczy” lub dodatkiem „rzemiosła”. Powołano również Związek SOP (od 1964 r. Centralny Związek SOP), będący centralą organizacyjno-rewizyjną zrzeszonych SOP. Związek prowadził także działalność popularyzatorską i instruktażową, koordynował kierunki działania. Funkcję centrali finansowej pełnił NBP (potem Bank Rolny), który udzielał kredytu refinansowego.
Pomimo tych unormowań SOP i kasy spółdzielcze nie prowadziły pełnej działalności bankowej ani spółdzielczej. Przejawiało się to brakiem odpowiedzialności za gromadzone oszczędności (ponosił ją Skarb Państwa), udzielaniem kredytów wyłącznie w ramach planu kredytowego, a centralą finansową był bank państwowy. Państwo weryfikowało zyski bilansowe SOP, określało strukturę funduszy celowych i zasady ich wykorzystywania.
SOP-y udzielały kredytów krótkoterminowych, a pod koniec okresu – średnioterminowych rolnikom indywidualnym i członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz rzemieślnikom i przedsiębiorcom prywatnym. Prowadziły także obsługę kasową skupu rolnego, handlu wiejskiego, spółdzielni produkcyjnych, PGR. Angażowały się również w działalność społeczno-kulturalną.
Banki spółdzielcze w latach 1975-1989
Na mocy ustawy o prawie bankowym z 1975 r. SOP-y przemianowano na banki spółdzielcze. Nadal jednak utrzymywały status spółdzielni, podlegających wpisowi do rejestru spółdzielni. Role centrali finansowej, organizacyjnej oraz rewizyjnej pełnił powstały z połączenia Centralnego Związku SOP i Banku Rolnego państwowo-spółdzielczy Bank Gospodarki Żywnościowej (BGŻ). Jego zadaniem była obsługa rolnictwa, przemysłu rolno-spożywczego, leśnictwa i przemysłu drzewnego oraz gospodarki wodnej. Fundusz tworzyły udziały wpłacone przez skarb państwa oraz przez banki spółdzielcze. Jednocześnie BGŻ i banki spółdzielcze przejęły zadania Banku Rolnego.
Polem działalności banków spółdzielczych była m.in. obsługa ludności wiejskiej, producentów rolnych, kółek rolniczych, spółek rybaków. Zyskały one także możliwość udzielania kredytów na zakup nieruchomości rolnych. W ten sposób banki spółdzielcze zaczęły stawać się rzeczywistymi bankami i najniższym ogniwem systemu bankowego w Polsce.
W 1982 r. doszło do kolejnych zmian w statusie banków spółdzielczych. Uchwalenie nowego prawa bankowego i spółdzielczego przyniosło zmiany w zakresie przywracania spółdzielczego charakteru działania BGŻ i bankom spółdzielczym. Odtąd banki spółdzielcze były zrzeszeniem liczącym co najmniej 10 osób fizycznych lub prawnych, o ustawowych organach – walnym zgromadzeniu, radzie nadzorczej i zarządzie. Mogły one udzielać kredytów, zaciągać kredyt refinansowe w BGŻ i lokować wolne środki w BGŻ. Banki spółdzielcze przestawały być wyłącznie lokalnymi kasami oszczędnościowo-pożyczkowymi, stawały się instytucjami bankowymi pełniącymi wszystkie zasadnicze funkcje bankowe w ramach systemu bankowego. Utrzymały natomiast lokalny charakter.
III Rzeczpospolita
Bankowość spółdzielcza w okresie transformacji
Czas reform politycznych z lat 1989-1990 przyniósł także zmiany w strukturze spółdzielczości bankowej. Istotne zmiany wprowadziła Ustawa Prawo Bankowe z 31 stycznia 1989 r., która zwiększyła autonomię poszczególnych banków i umożliwiła im poszerzanie zakresu i przedmiotu działania.
Kolejnym ważnym aktem była Ustawa o Zmianach w Organizacji i Działalności Spółdzielczości z dnia 20 stycznia 1990 r., która doprowadziła do tego, że Bank Gospodarki Żywnościowej utracił funkcję Centralnego Związku Spółdzielczego, uprawniającą m.in. do wykonywania lustracji wobec 1663 banków spółdzielczych. Stosunki BGŻ z bankami spółdzielczymi oparte zostały na dobrowolnych umowach o wzajemnej współpracy. Część banków spółdzielczych – aby zaakcentować swoją niezależność – nie podjęła współpracy z BGŻ i utworzyła trzy banki w formie spółek akcyjnych: Gospodarczy Bank Wielkopolski SA, Gospodarczy Bank Południo-Zachodni SA i Bank Unii Gospodarczej SA. Stały się one, obok BGŻ, bankami zrzeszającymi banki spółdzielcze.
W marcu 1991 r. powołano Krajowy Związek Banków Spółdzielczych, którego głównym celem było wspieranie tworzenia nowoczesnego systemu bankowości spółdzielczej w Polsce, przy jednoczesnym zachowaniu lokalnych tradycji. W szczególności chodziło o reprezentowanie interesów banków spółdzielczych wobec władz państwowych i instytucji centralnych, integrowanie sektora wokół wspólnych działań, wdrażanie w sektorze dobrych praktyk działania i organizacji. Ważne było czerpanie wzorców oraz współpraca i kontakty z bankami spółdzielczymi z Europy Zachodniej, a także działalność edukacyjna służąca stałemu podnoszeniu jakości funkcjonowania banków spółdzielczych w Polsce.
Kolejne lata przyniosły dalsze zmiany. W 1992 r. Prezes Narodowego Banku Polskiego zobligował banki spółdzielcze, które nie spełniały ogólnie obowiązujących wymogów stawianych samodzielnym bankom, do zrzeszania się w dobrowolnie wybranym banku zrzeszającym. Dzięki temu, przy zachowaniu autonomii, zwiększyło się bezpieczeństwo zarówno samych banków, jak i ich klientów. Banki spółdzielcze podpisały umowy o zrzeszaniu się w jednej spośród czterech instytucji zrzeszających: Banku Gospodarki Żywnościowej (1 268), Gospodarczym Banku Wielkopolskim SA w Poznaniu (114 banków spółdzielczych), Banku Unii Gospodarczej SA w Warszawie (82 banki) i Gospodarczym Banku Południowo-Zachodnim SA we Wrocławiu (187 banków spółdzielczych).
Zgodnie z ustawą z 24 czerwca 1994 r. utworzono trójszczeblową strukturę bankowości spółdzielczej składającą się z banku krajowego (BGŻ), banków regionalnych i banków spółdzielczych. Banki spółdzielcze utworzyły banki regionalne, stały się akcjonariuszami oraz miały obowiązek zrzeszania się we właściwym terytorialnie banku regionalnym. Powołano dziewięć banków regionalnych, oprócz których funkcjonowały jeszcze dwa banki zrzeszające: Gospodarczy Bank Południowo-Zachodni SA we Wrocławiu oraz Bank Unii Gospodarczej SA w Warszawie.
7 grudnia 2000 r. Sejm uchwalił ustawę o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających. Ustawa określiła progi kapitałowe i terminy ich osiągnięcia dla banków spółdzielczych i banków zrzeszających. W wyniku nowo uchwalonej ustawy powstała struktura dwuszczeblowa: banki zrzeszające i banki spółdzielcze.
Rok 2001 zapoczątkował zupełnie nowy rozdział w historii polskiej bankowości spółdzielczej. Rozpoczęły się procesy łączeniowe banków regionalnych i zrzeszających, w wyniku których powstały 3 banki zrzeszające:
- Bank Polskiej Spółdzielczości SA w Warszawie,
- Gospodarczy Bank Wielkopolski SA w Poznaniu,
- Mazowiecki Bank Regionalny SA w Warszawie.
We wrześniu 2011 r. Gospodarczy Bank Wielkopolski SA zmienił nazwę na SGB-Bank SA w wyniku połączenia z Mazowieckim Bankiem Regionalnym.
W czerwcu 2015 r. przyjęto nowelizacje ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, która umożliwiała utworzenie systemów ochrony instytucjonalnej oraz zrzeszeń o charakterze zintegrowanym. W wyniku zmian prawnych w listopadzie i w grudniu 2015 r. powstały pierwsze w historii polskiego sektora bankowości spółdzielczej systemy ochrony instytucjonalnej – System Ochrony Zrzeszenia BPS oraz Spółdzielczy System Ochrony SGB. Systemy ochrony instytucjonalnej znacząco zwiększają bezpieczeństwo działania należących do nich banków spółdzielczych. Ich głównym celem jest zapewnienie sobie wzajemnego wsparcia w zakresie płynności i wypłacalności w sytuacji wstąpienia trudności finansowych w którymkolwiek z banków.
Uczciwość, szacunek, empatia i znajomość potrzeb oraz problemów, z którymi muszą się zmagać mieszkańcy lokalnych społeczności – te wartości są bliskie bankom spółdzielczym od 160 lat. We współczesnej rzeczywistości gospodarczej powiazanie dbałości o interesy ekonomiczne z przestrzeganiem etycznych zasad odpowiedzialności wobec społeczeństwa i środowiska naturalnego to trały element strategii rozwoju niemal każdej dużej korporacji. Banki spółdzielcze nie muszą w tym zakresie tworzyć systemu nowych praktyk czy opracowywać specjalnych programów utrzymywania dobrych relacji ze środowiskami, w których pracują. Działalność na rzecz dobra publicznego już dawno bowiem wpisały do swojego biznesowego DNA.
Zagadnienia społecznej odpowiedzialności biznesu (Corporate Social Responsability – CSR) w sektorze bankowości spółdzielczej wyszły poza schemat ideowego nurtu, a stały się codzienną i powszechną praktyką. Ponad półtora wieku nieustającego wdrażania koncepcji CSR w działalności polskich banków spółdzielczych stanowi znaczący wkład w budowę patriotyzmu gospodarczego i społeczeństwa obywatelskiego. Jeśli taki rodzaj CSR traktować jako inwestycję długoterminową, to korzyści płynące ze społecznie odpowiedzialnej działalności banków spółdzielczych można uznawać jako uniwersalne, ponadczasowe i opiniotwórcze.
Mimo że spółdzielczość w Polsce, a zwłaszcza spółdzielczość bankowa, przeszła wiele transformacji społeczno-ekonomicznych, przemiany te i wynikające z nich liczne kryzysy nie zmieniły podstawowych cech ekonomii społecznej i społecznej odpowiedzialności, które charakteryzowały spółdzielczy segment rynku. Stabilność relacji z klientami, zadowolenie lokalnych społeczności, budowanie kapitału społecznego, partnerstwo w rozwoju i wspólnym pokonywaniu przeszkód – to ciągle podstawowe wartości, jakie przypisywane są bankom spółdzielczym.