#zostanwdomuzGBS: Struktura wieku i płci we władzach banków spółdzielczych w Polsce
W ramach cyklu #zostanwdomuzgbs udostępniamy artykuł Tomasza Szymańskiego nt. struktury wieku i płci we władzach banków spółdzielczych w Polsce. Artykuł ukazał się w numerze 1/2020 "Głosu Banków Spółdzielczych".
Struktura wieku i płci we władzach banków spółdzielczych w Polsce
Sektor banków spółdzielczych okazał się w 2019 r. tą częścią branży bankowej, w której na stanowiskach zarządczych liczebnie dominowały kobiety. Wśród prezesów banków spółdzielczych 45% stanowiły kobiety, podczas gdy w pozostałych bankach o innej organizacji prawnej udział kobiet na tych stanowiskach wyniósł zaledwie nieco ponad 10%.
Struktura płci
Na koniec 2019 r. kadrę zarządczą banków spółdzielczych stanowiły łącznie 1 744 osoby. Najważniejsze posady menadżerskie w bankowości spółdzielczej były obejmowane przez 1 055 kobiet i 689 mężczyzn. Takie uwarunkowanie pozwala oceniać sektor banków spółdzielczych jako jeden z największym udziałem kobiet na stanowiskach decyzyjnych – nie tylko w całej branży finansowej, ale również w pozostałych gałęziach gospodarki. W 2019 r. zarządy banków spółdzielczych najczęściej obradowały w 3-osobowych składach. Zarządy w takim składzie pracowały w aż 421 bankach. Bardziej liczne, 4-osobowe zarządy kierowały pracami w 104 bankach spółdzielczych. Władza sprawowana przez zarządy 5-osobowe funkcjonowała w 13 bankach spółdzielczych, w głównej mierze były to banki o największej skali działania.
Spośród działających 538 banków, w 243 przypadkach na czele zarządu stała kobieta. W efekcie udział kobiet na stanowisku prezesa zarządu banku spółdzielczego na koniec ubiegłego roku przekroczył 45%. Ciekawym zjawiskiem jest również fakt, że w aż 126 bankach w skład zarządu wchodziły wyłącznie kobiety. Zarządów, w skład których wchodzili jedynie mężczyźni, było na koniec roku tylko 39. W odniesieniu do przynależności zrzeszeniowej1 należy podkreślić, że banki spółdzielcze skupione wokół Spółdzielczej Grupy Bankowej były bliższe osiągnięciu parytetu w kadrze kierowniczej – na stanowisku prezesa zarządu było 101 mężczyzn i 95 kobiet. Nieco inaczej przedstawiała się ta zależność w bankach z grupy BPS – udział liczby kobiet na stanowisku prezesa zarządu w łącznej liczbie prezesów w zrzeszeniu stanowił 43,5%. W sumie bankami spółdzielczymi ze zrzeszenia BPS zarządzało na stanowisku prezesa 192 mężczyzn i 148 kobiet.
Największy udział liczby kobiet na stanowisku prezesa w łącznej ich liczbie miał miejsce w województwie pomorskim (56%) i kujawsko-pomorskim (55%). Na drugim biegunie znalazło się województwo lubelskie, gdzie tylko jedno na trzy stanowiska prezesa zarządu banku spółdzielczego przypadało kobiecie. W trzech województwach: łódzkim, śląskim oraz zachodnio-pomorskim odsetek kobiet i mężczyzn na stanowisku prezesa zarządu sytuował się na równym poziomie 50%.
Na koniec 2019 r. najwięcej kobiet pełniło funkcję prezesa zarządu w bankach spółdzielczych o sumach bilansowych nieprzekraczających 50 mln zł (62%) oraz przewyższających 50 mln zł, ale nieprzekraczających 100 mln zł (57%). Wraz ze wzrostem sumy bilansowej następował wzrost liczby mężczyzn pełniących funkcję prezesa. Najwyższy udział odnotowano w bankach o aktywach w przedziale od 500 mln zł do 1 mld zł, w których blisko 3/4 stanowisk prezesa obsadzonych było mężczyznami. Odwrócenie tego trendu nastąpiło nieznacznie w bankach o aktywach przekraczających 1 mld zł, w których udział kobiet stojących na czele banku osiągnął 38%.
Struktura wieku
Z przeprowadzonej analizy wynika, że na koniec 2019 r. prezesi zarządów byli starsi niż pozostali członkowie zarządów – średnia arytmetyczna wieku wszystkich członków organów zarządzających wynosiła 52 lata, w tym samych prezesów 57 lat, a pozostałych członków zarządu 50 lat.
Wiek największej grupy prezesów zarządów mieścił się w przedziale od 60 do 70 lat i osiągnął udział w całej populacji na poziomie 37,2%. Zdecydowanie najmniejszą liczbę reprezentowali prezesi w wieku powyżej 80 lat – 0,4% (2 osoby) oraz w wieku do 35 lat – 0,9% (5 osób). Warto podkreślić fakt, że tylko 5,5% stanowili prezesi w wieku poniżej 40 lat, a blisko dwukrotnie więcej, tj. 10,2% stanowili prezesi w wieku od 70 do 80 lat.
Najmłodszy członek zarządu miał 26 lat, a najstarszy 90 (wykonywał swoje obowiązki społecznie). Warto również zwrócić uwagę na porównanie średniej wieku kobiet i mężczyzn zajmujących najważniejsze stanowiska w banku. Jak wynika ze statystyk, w przypadku prezesów zarządu kobiety były nieznacznie młodsze niż mężczyźni, przy czym odwrócenie tej różnicy wystąpiło w przypadku pozostałych członków zarządu.
Przeciętnie najstarszymi prezesami były osoby pełniące tę funkcję w bankach spółdzielczych z województw: małopolskiego i opolskiego – średnia wieku 60 lat oraz świętokrzyskiego
– 61. Wyraźnie najniższym średnim wiekiem legitymowali się prezesi z województwa kujawsko-pomorskiego i warmińsko-mazurskiego – średnia wieku 54 lata oraz pomorskiego – 55 lat.
Porównanie rozkładów wieku wskazuje na podobny poziom zróżnicowania pod względem wieku prezesów zarządów banków spółdzielczych obu zrzeszeń. Zarówno w bankach spółdzielczych skupionych wokół zrzeszenia BPS, jak również tych zrzeszonych w SGB największy, ponad 35% udział stanowili prezesi w wieku od 60 do 70 lat. Znacząca różnica widoczna była jednak w przypadku podziału banków ze względu na ich wielkość. Z danych
zebranych na koniec 2019 r. wynika, że najstarsze osoby dominowały we władzach banków najmniejszych – o sumach bilansowych do 50 mln zł – średnia wieku 58 lat oraz w bankach o aktywach w przedziale od 250 do 500 mln zł – średnia 59 lat. Z kolei w bankach posiadających aktywa powyżej 1 mld zł średnia wieku prezesów zarządów była najmniejsza i wyniosła 51 lat.
Podsumowanie
Banki spółdzielcze, podobnie jak inne przedsiębiorstwa, stoją przed wyzwaniem wynikającym z dążenia do osiągnięcia parytetu płci na najwyższych stanowiskach nadzorczych i zarządzających. Wydaje się, że sektor banków spółdzielczych pod tym względem znacząco wyprzedza konkurencję. Należy jednak zwrócić uwagę, że blisko 1/3 wszystkich zarządów banków spółdzielczych funkcjonuje w jednorodnych (ze względu na płeć) gremiach, co również może świadczyć o pewnym braku równowagi pod względem płci w kierownictwie niektórych instytucji.
Jednocześnie należy mieć na uwadze, że stosunkowo wyższa średnia wieku niektórych członków organów zarządczych banków spółdzielczych może przyczynić się w najbliższym czasie do bardziej zintensyfikowanej zmiany pokoleniowej na stanowiskach menadżerskich. Warto pamiętać, aby sukcesja następowała według odpowiednio przygotowanego i zaplanowanego, często wieloletniego scenariusza działania, a nie była konsekwencją nagłych zdarzeń losowych.
...........................................................................................................................................................................................
[1] Na potrzeby artykułu przyjęto założenie, że 31.12.2019 r. poza zrzeszeniem funkcjonowały 2 banki spółdzielcze. Pozostałe 536 banków przyporządkowano jednemu z dwóch zrzeszeń. W przypadku BS-ów nieposiadających umów zrzeszenia na ww. dzień, przynależność została określona na podstawie dotychczasowego zrzeszenia.
Analiza została przeprowadzona przez Krajowy Związek Banków Spółdzielczych w grudniu 2019 roku.
O autorze:
TOMASZ SZYMAŃSKI
Absolwent Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, kierunek: Finanse i Rachunkowość. W Krajowym Związku Banków Spółdzielczych pracuje od 2014 r.
1 bez logo