„Lider w środowisku lokalnym – rola banków spółdzielczych” – sprawozdanie z konferencji

28 listopada br. w Sali im. W. Grabskiego w siedzibie NBP odbyła się w konferencja KZBS pod patronatem NBP pt. „Lider w środowisku lokalnym – rola banków spółdzielczych”. Temat konferencji odnosił się do zagadnień dotyczących cech i znaczenia współczesnych liderów. Szczególną uwagę poświęcono ich roli oraz wyzwaniom, które napotykają w lokalnych środowiskach, zwłaszcza w kontekście działalności banków spółdzielczych.

Konferencję otworzyła prof. Małgorzata Iwanicz-Drozdowska, Prezes Zarządu KZBS, która przywitała zgromadzonych gości i prelegentów. Odnosząc się do tematu konferencji, Prezes KZBS pokreśliła, że celem spotkania jest wymiana doświadczeń, jak być liderem stojąc na czele banku spółdzielczego, zwłaszcza że w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu lider też musi w cyklu swojego życia zmieniać się, bo tak jak w życiu, tak i w biznesie nic nie jest dane na zawsze.

Wyzwania dla liderów bankowości spółdzielczej 

W części konferencji pt. "Wyzwania dla liderów bankowości spółdzielczej" głos jako pierwszy zabrał Paweł Szałamacha, Członek Zarządu NBP.

Banki spółdzielcze stoją przed szeregiem wyzwań. Cyfryzacja bankowości spółdzielczej stanowi szansę na poprawę jakości usług, pozyskanie nowych klientów oraz zmniejszenie kosztów działalności, jednak wiąże się z koniecznością poniesienia istotnych nakładów finansowych. Integracja nowych rozwiązań z tradycyjnymi kanałami obsługi jest wyzwaniem wymagającym umiejętnego połączenia nowoczesnych technologii z dotychczasowymi metodami obsługi klientów. Wyzwania regulacyjne stanowią duże obciążenie, zwłaszcza dla mniejszych instytucji, które muszą sprostać tym samym wymaganiom co duże banki. Dodatkowo, część klientów banków spółdzielczych, poszukując nowych możliwości finansowania, może decydować się na współpracę z większymi instytucjami finansowymi.

W obliczu rosnących kosztów współpraca między bankami spółdzielczymi staje się niezbędna. Narodowy Bank Polski będzie brał pod uwagę specyfikę i skalę sektora w realizowanych działaniach. Niepokojącym trendem jest jednak zmniejszająca się liczba udziałowców banków spółdzielczych.

Kolejno głos zabrał Jurand Drop, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów.

Banki spółdzielcze odgrywają ważną rolę w polskim systemie ekonomicznym, stanowiąc stabilny element sektora finansowego. Od lat integrują lokalne środowiska, oferując produkty i usługi finansowe tym grupom, które zwykle mają gorszy dostęp do takich usług. Charakteryzuje je indywidualne podejście do klienta oraz silne poczucie misji wobec lokalnej społeczności. Dzięki temu zapewniają dostęp do usług finansowych klientom, którzy nie mogą skorzystać z oferty innych banków. Ministerstwo Finansów bardzo pozytywnie ocenia funkcjonowanie instytucjonalnych systemów ochrony w sektorze bankowości spółdzielczej, co dodatkowo podkreśla ich znaczenie dla stabilności całego systemu finansowego.

Doktor Marcin Mikołajczyk, Zastępca Przewodniczącego KNF, podkreślił, że sektor bankowości spółdzielczej ma potencjał, aby w wielu obszarach stać się liderem. Choć liczba banków spółdzielczych będzie malała, to proces ten przyczyni się do powstania większych instytucji zdolnych zaspokajać potrzeby finansowe większych klientów. Regulacje stanowią duże wyzwanie zarówno dla sektora, jak i dla organów nadzoru. Mimo to, szansą dla banków spółdzielczych jest finansowanie zrównoważonego rozwoju przy jednoczesnym zachowaniu lokalnego charakteru.

Zwiększanie cyberbezpieczeństwa oraz zarządzanie ryzykiem stopy procentowej to kluczowe obszary wymagające szczególnego zaangażowania wszystkich podmiotów w sektorze. Działania dostosowawcze dotyczące ESG (Environmental, Social and Governance) oraz BMR (Benchmark Regulation) wymagają zintensyfikowania. Dobra kondycja sektora bankowości spółdzielczej stanowi solidne podstawy do pozyskiwania kolejnych klientów w lokalnych społecznościach. Kluczem do sukcesu jest pozyskiwanie nowych udziałowców.

Maciej Szczęsny, Prezes Zarządu BFG zauważył, że miniony i bieżący rok był bardzo udany dla banków spółdzielczych, które odnotowały wzrost przychodów. Skala w bankowości nabiera coraz istotniejszego znaczenia, dlatego musimy myśleć o przyszłości i o tym, jak konkurować z instytucjami dysponującymi znacznie większymi możliwościami. BFG popiera ideę zrzeszania się i łączenia w struktury, t, że jest to właściwy kierunek potwierdzają przykłady z innych krajów. Na przykład w ciągu ostatnich 20 lat liczba instytucji wchodzących w skład austriackiego Raiffeisena zmniejszyła się o jedną trzecią.

Już teraz warto zastanowić się nad zmianą struktury banków. W krótkim terminie Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) wspiera procesy łączeniowe, ponieważ przyczyniają się one do stabilności systemu. W 2024 roku banki spółdzielcze mają się czym chwalić, jednak nie można zapominać, że nawet w okresie dobrych wyników finansowych nalezy mieć na uwadze, iż konkurujemy z podmiotami o znacznie większej skali i możliwościach.

Rafał Bednarek, Wiceprezes Zarządu BIK, przedstawił bieżące dane dotyczące sektora. Portfel kredytowy banków spółdzielczych jest zdominowany przez kredyty mieszkaniowe oraz gotówkowe, co odzwierciedla ich kluczową rolę w finansowaniu potrzeb mieszkaniowych klientów. Ponadto, banki te zajmują dominującą pozycję w finansowaniu rolników oraz jednostek samorządu terytorialnego, co podkreśla ich znaczenie w lokalnych społecznościach. Jednak sektory te stoją przed wyzwaniem związanym ze spadkiem liczby kredytobiorców indywidualnych, a w mniejszym stopniu także biznesowych, co może wpływać na stabilność portfela kredytowego. Dodatkowo, wśród nowo pozyskanych klientów kredytowych w bankach spółdzielczych jest mniej osób młodych (poniżej 35. roku życia) niż w całym sektorze bankowym, co wskazuje na potrzebę przyciągania młodszych klientów. Mimo tych wyzwań, istnieje znaczny potencjał sprzedaży kredytów detalicznych skierowanych do mikroprzedsiębiorców oraz rolników, którzy są „tradycyjnymi” klientami banków spółdzielczych. Wykorzystanie tego potencjału może przyczynić się do dalszego rozwoju sektora oraz zwiększenia jego konkurencyjności na rynku finansowym.

Następnie wręczono odznaczenia KZBS – więcej tutaj: https://kzbs.pl/trzynastu-prezesow-bankow-spoldzielczych-uhonorowanych-zlota-odznaka-im--franciszka-stefczyka_457.html 

Wręczenie statuetek Gwiazdy Spółdzielczości Bankowej – więcej tutaj: https://kzbs.pl/gwizdy-spoldzielczosci-bankowej-2024.html 

Jaki powinien być współczesny lider?

Kolejnym prelegentem konferencji był prof. Rafał Mrówka (SGH), który udzielił odpowiedzi na pytanie: „Jaki powinien być współczesny lider?”. Rafał Mrówka omówił w swoim wystąpieniu cechy współczesnego przywództwa, szczególnie w kontekście zaangażowania pracowników i kultury organizacyjnej. Podkreślił, że niski poziom zaangażowania pracowników generuje ogromne koszty dla gospodarki.

Ważnym aspektem jest kultura organizacyjna, która – według Edgara Scheina – obejmuje fundamentalne założenia, wartości oraz artefakty. Stanowi ona kluczowy element, który nie tylko wyróżnia organizację, ale również może być jej trwałą przewagą konkurencyjną. Budowa odpowiedniej kultury organizacyjnej wymaga precyzyjnego zdiagnozowania jej obecnego stanu oraz określenia pożądanych cech. W procesie tym kluczową rolę odgrywa lider, który musi jasno zdefiniować wizję oraz angażować zespół w jej realizację. Proces zmiany kultury może być ewolucyjny, polegający na stopniowym wprowadzaniu zmian, lub rewolucyjny, który wymaga radykalnych działań, jak symboliczne odrzucenie przeszłości. Prelegent zaznaczył, że istotnym elementem transformacji jest zaangażowanie wszystkich poziomów organizacji oraz spójność w komunikacji i działaniach.

Współczesny lider to nie tylko zarządca, ale przede wszystkim inicjator zmiany. Musi posiadać kompetencje i autorytet, by inspirować innych oraz skutecznie wdrażać wizję. Model przywództwa opiera się na integracji zespołu, budowie zaangażowania i konsekwentnym działaniu w duchu jasno określonych wartości. W nowoczesnych organizacjach przywódca staje się kluczowym elementem sukcesu, a jego działania mają decydujący wpływ na kulturę, która w dużej mierze determinuje przyszłość firmy.

Lider w środowisku lokalnym – rola i wyzwania

Wystąpienie Wioletty Piątkowskiej, Dyrektor w KIR, pt. „Przyszłość zaczyna się teraz: rola lidera w budowaniu lokalnej współpracy” opierało się na tezie, że rola lidera w budowaniu lokalnej współpracy jest kluczowa, zwłaszcza w trudnym do prowadzenia biznesu otoczeniu (m.in. wojna w bliskiej odległości od granicy oraz wysokie bezrobocie dodatkowo komplikują sytuację, przyspieszając jednocześnie potrzebę transformacji cyfrowej).

Aby sprostać tym wyzwaniom, istotne jest wspieranie lokalnych przedsiębiorców w procesie cyfryzacji. Współpraca z partnerami, takimi jak banki spółdzielcze, może przyczynić się nie tylko do rozwoju biznesowego, ale także edukacji w zakresie nowych technologii. Ważne jest nawiązanie współpracy z samorządami, lokalnymi organizacjami i przedsiębiorcami, aby stworzyć przestrzeń do wymiany doświadczeń – platform dla przedsiębiorców. Docieranie do lokalnych społeczności obejmuje również edukację najmłodszych, np. organizowanie spotkań z dziećmi na temat bezpiecznego korzystania z nowych technologii.

W panelu dyskusyjnym moderowanym przez Kingę Zacharjasz, partnerkę zarządzającą InClue, liderzy banków spółdzielczych zastanawiali się nad tym, jaki powinien być współczesny przywódca i jakie kompetencje są dziś niezbędne. Dyskusja rozpoczęła się od refleksji nad definicją przywództwa jako procesu wywierania wpływu społecznego w celu realizacji określonych założeń. Podkreślono, że przywództwo to ciągły proces wymagający zaangażowania ludzi i że liderem można być w różnych kontekstach. Kluczowe pytanie brzmiało: na co realnie ma wpływ "lokalny lider", czyli menadżer z banku spółdzielczego?

Artur Adamczyk, Prezes Zarządu Banku BPS, zauważył, że choć banki spółdzielcze uważają się za liderów na rynkach lokalnych jest potrzebę ciągłego korygowania kierunku działania, żartobliwie dodając, że "nie ma mądrzejszego nad prezesa banku spółdzielczego". Zwrócił uwagę na znaczenie celebrowania sukcesów — osiągnięcie mety projektu powinno być okazją do świętowania, co motywuje zespół do dalszej pracy.

Doktor Przemysław Jóźwiak, Prezes Zarządu Banku Spółdzielczego w Koninie, wskazał, że mimo niewielkiego udziału w rynku, w Polsce powiatowej banki spółdzielcze są postrzegane inaczej — tam są liderami. Podkreślił znaczenie autentyczności lidera, zwłaszcza w organizacjach o płaskiej strukturze, gdzie częsty kontakt zarządu z pracownikami zwiększa poczucie odpowiedzialności. W kontekście świata VUCA (zmienność, niepewność, złożoność, niejednoznaczność) zaznaczył, że powinniśmy dostrzegać drobne sukcesy, ponieważ wyzwań wokół nas jest mnóstwo.

Anna Krawczyk, Prezes Zarządu Banku Spółdzielczego w Dusznikach, zastanawiała się nad istotą przywództwa. Według niej lider to osoba, która dba o zespół i jego kompetencje, ale potrafi też delegować obowiązki i odpowiedzialność, aby w pełni wykorzystać potencjał pracowników. Podkreśliła potrzebę angażowania zespołu na każdym etapie — od budowania strategii po jej realizację — co zwiększa poziom zaangażowania i motywacji. Wskazała na kluczowe cechy lidera: pewność siebie, odwagę, umiejętność inspirowania innych, samodyscyplinę, empatię i autentyczność. Zwróciła również uwagę na otwartość na feedback od pracowników, co sprzyja rozwojowi zarówno lidera, jak i całego zespołu.

Wszyscy paneliści zgodzili się, że lokalni liderzy mają realny wpływ na swoje otoczenie. Banki spółdzielcze dostarczają usługi „szyte na miarę” i angażują się w obszary społecznej odpowiedzialności biznesu, w tym edukację w zakresie cyberbezpieczeństwa. Podkreślono znaczenie wspierania lokalnych przedsiębiorców, współpracy z samorządami i organizacjami oraz tworzenia przestrzeni do wymiany doświadczeń. Ważne jest również docieranie do lokalnych społeczności poprzez działania edukacyjne, takie jak spotkania z dziećmi na temat bezpiecznego korzystania z nowych technologii.

Podsumowując, przyszłość zaczyna się teraz, a rola lidera w budowaniu lokalnej współpracy jest nie do przecenienia. Aby wytrwać w procesie wywierania pozytywnego wpływu, liderzy powinni czerpać motywację z poczucia sprawczości, ciągle się rozwijać i doskonalić. Poprzez autentyczność, zaangażowanie i otwartość na zmiany mogą inspirować swoje zespoły i społeczności, przyczyniając się do rozwoju lokalnego i budowania trwałych relacji. Kluczem jest świadomość własnego wpływu i odpowiedzialności za wyniki oraz doświadczenia osób, z którymi współpracują.

W drugiej części panelu dyskusyjnego, któremu przewodziła Kinga Zacharjasz, uczestnicy dyskutowali o specyfice przywództwa lokalnego i kluczowych cechach skutecznego lidera w społeczności.

Monika Tymińska, Prezes Zarządu Banku Spółdzielczego w Ostrowi Mazowieckiej, zauważyła, że lider, niezależnie od skali działania, jest wizjonerem podejmującym kluczowe decyzje. Rola ta jest zasadniczo taka sama, choć różni się kontekstem i okolicznościami. Podkreśliła znaczenie zaangażowania w lokalność oraz budowania wiarygodności, co pozytywnie wpływa na pracowników i społeczność.

Łukasz Morzywołek, Prezes Zarządu Banku Spółdzielczego w Rabie Wyżnej, podkreślił, że banki spółdzielcze są postrzegane jako liderzy w swoich środowiskach. Sukces lidera wiąże z myśleniem strategicznym, rozmowami z pracownikami i poświęcaniem im uwagi, co przekłada się na efektywność organizacji.

Mirosław Skiba, Prezes Zarządu SGB-Banku S.A., zaznaczył uniwersalność cech przywódczych, mówiąc, że „lider to lider i już”. Zwłaszcza w mniejszych organizacjach lider musi być blisko ludzi i motywować ich do działania. Podkreślił, że świat zewnętrzny powinien dostrzegać rolę oraz nowoczesne myślenie banków spółdzielczych.

Prezes Mirosław Skiba zwrócił uwagę na znaczenie współpracy w ramach zrzeszeń banków spółdzielczych, sugerując rozważenie konsolidacji zarówno poziomej, jak i pionowej. Umiejętne zarządzanie relacjami i współpraca są kluczowe dla przyszłości sektora.

Podsumowując, uczestnicy panelu zgodzili się, że lider lokalny odgrywa rolę podobną do lidera działającego w szerszej skali, działając w specyficznym kontekście społeczności. Kluczowe cechy to autentyczność, wizjonerstwo, umiejętność inspirowania oraz zaangażowanie w rozwój organizacji i otoczenia. Współpraca z różnymi podmiotami jest niezbędna dla realizacji wspólnych celów. Paneliści zachęcili innych liderów do aktywnego udziału w lokalnych inicjatywach i dzielenia się wiedzą.

Lokalne zaangażowanie bankowości spółdzielczej

Ostatnim punktem konferencji było wystąpienie prof. Małgorzaty Iwanicz-Drozdowskiej – prezentacja I. edycji raportu KZBS nt. lokalnego zaangażowania bankowości spółdzielczej. Podczas prezentacji dotyczącej zaangażowania banków spółdzielczych w społeczności lokalne omówiono kluczowe aspekty ich działalności w tym obszarze. Raport objął 29% całego sektora, mierzonego wielkością aktywów, co daje reprezentatywny obraz aktywności banków w skali kraju.

Udział darowizn w zysku brutto banków spółdzielczych systematycznie rośnie, co jest powodem do zadowolenia i świadczy o coraz większym zaangażowaniu w inicjatywy społeczne. Istnieje jednak potrzeba dalszej pracy nad poprawą tych wyników.

Pozytywnym trendem jest rosnąca liczba inicjatyw podejmowanych przez banki z roku na rok. Banki spółdzielcze angażują się w finansowanie lokalnych projektów społecznych przede wszystkim z poczucia misji i odpowiedzialności społecznej. Działania te przyczyniają się do wzrostu zaufania klientów oraz poprawy relacji ze społecznością lokalną.

Większość banków prowadzi Szkolne Kasy Oszczędności (SKO), aktywnie uczestnicząc w edukacji finansowej młodzieży. Ponadto banki wspierają inicjatywy ekologiczne, oferując kredyty na cele proekologiczne oraz finansując projekty związane z termomodernizacją i poprawą infrastruktury. Wiele z nich uwzględnia w swoich budżetach środki przeznaczone na finansowanie przedsięwzięć ekologicznych, co podkreśla ich zaangażowanie w zrównoważony rozwój.

Prezes KZBS zwróciła jednak uwagę, że większość banków nie raportuje swojej działalności lokalnej. Podkreśliła konieczność komunikowania sukcesów, aby zwiększyć świadomość społeczną na temat pozytywnego wpływu banków spółdzielczych na rozwój lokalnych społeczności. Działania te nie tylko budują wizerunek banków jako instytucji społecznie odpowiedzialnych, ale również mogą zachęcić innych do podobnej aktywności.

Rozstrzygnięcie Konkursu KZBS „Bank spółdzielczy w służbie społeczności lokalnej” – więcej tutaj: https://kzbs.pl/znamy-zwyciezcow-xx-edycji-konkursu-_bank-spoldzielczy-w-sluzbie-spolecznosci-lokalnej_.html 

Krajowy Związek Banków Spółdzielczych dziękuje za obecność

wszystkim uczestnikom Konferencji

Podziękowania za wsparcie Konferencji kierujemy również do

Narodowego Banku Polskiego

oraz partnerów Konferencji:

Biura Informacji Kredytowej

oraz Krajowej Izby Rozliczeniowej.