Konsultacje publiczne raportu Finansowanie zrównoważonej gospodarki europejskiej
Obecnie istnieje możliwość zapoznania się z dokumentem oraz zgłoszenia do niego swoich uwag. Jest to dość niecodzienna okazja, ponieważ uwagi kierowane są bezpośrednio do Komisji Europejskiej poprzez interaktywną stronę internetową, przy czym mogą je Państwo skierować również do KZBS. Uwagi mogą dotyczyć np. potrzeby zachowania proporcjonalności w wymogach stawianych szczególnie jednej z kategorii uczestników łańcucha finansowania, jakim mogą stać się banki w przypadku włączania się procesy zrównoważonego finasowania.
Poniżej link do ankiety KE. Serdecznie zachęcamy do jej wypełnienia.
https://ec.europa.eu/eusurvey/runner/teg-report-taxonomy?surveylanguage=en
OKOLICZNOŚCI POWSTANIA RAPORTU
Przybliżanie szerszemu kręgowi naszych odbiorców tematyki ochrony klimatu i zasobów naturalnych oraz sposobów jej zrównoważonego finansowania staje się coraz bardziej palącym zagadnieniem co najmniej z kilku powodów. Po pierwsze, chyba już nikt nie ma wątpliwości, że wpływ wielu aktywności gospodarczych człowieka na środowisko naturalne może być niezwykle szkodliwy i prowadzić do niepożądanych i zarazem niebezpiecznych zmian klimatu na całym świecie. Po drugie, istnieje obecnie pilna potrzeba wspólnego ukierunkowania podejmowanych w skali międzynarodowej działań zmierzających do efektywnego powstrzymania tempa, a następnie wyhamowania niekorzystnych zmian poprzez podejmowanie odpowiednich proekologicznych inwestycji i przedsięwzięć gospodarczych. Dla realizacji takiego celu, oprócz wielu czynników natury politycznej i społecznej, niezbędne są pieniądze nie tylko poszczególnych rządów państw, ale przede wszystkim prywatnych inwestorów. W obliczu tej sytuacji konieczne jest zbudowanie siatki pojęć jednoznacznie definiujących i opisujących rodzaje aktywności gospodarczej, pozwalających na realizację zadeklarowanych celów na rzecz szeroko rozumianej ochrony klimatu, a także tych, których oddziaływanie na klimat i jego składowe jest – w taki czy inny sposób – szkodliwe (taksonomia). Będzie ona służyła jako podstawa do klasyfikowania rodzajów aktywności z punktu widzenia wpływu na środowisko, jak i skorelowanych z nim procesów wyceny kosztów finansowania, skali ryzyka i wielorakich skutków ekologicznych, społecznych i gospodarczych (tzw. czynnik ESG). Istnieje przekonanie, że proekologiczne inwestycje lub aktywności gospodarcze będą ekonomicznie, a także społecznie dużo bardziej oczekiwane i korzystniej wyceniane. Ma to powodować naturalny proces biznesowej, a także etycznej selekcji projektów inwestycyjnych, docelowo prowadzących w kierunku powstania gospodarki zeroemisyjnej. W proces ten będą zaangażowane rynki finansowe, zarówno instytucje rynku kapitałowego, jak i szeroko rozumiany sektor usług bankowych, organizując lub bezpośrednio dostarczając w formie kredytu finansowania. Zatem sygnalizowana tu głęboka reforma także rynków finansowych dotyczy w dużej mierze banków, z tym że przede wszystkim inwestycyjnych. Banki uniwersalne będą miały możliwość wyboru. Stosowanie taksonomii w ich przypadku będzie obowiązkowe w momencie podejmowania decyzji o udzieleniu kredytu w ramach zrównoważonego finasowania, świadczenia usług portfelowych lub w przypadku emisji Green Bonds, tj. tzw. zielonych obligacji, które mogą być emitowane, pod warunkiem, że pieniądze z długu będą przeznaczone na inwestycje sprzyjające środowisku.
Powszechnie rozpoznawalna na poziomie bardzo ogólnym tematyka ochrony klimatu profesjonalnie podejmowana jest od dawna przez liczne organizacje i ośrodki badawcze, których efekty prac, w szczególności diagnozy i prognozy, adresowane są na arenie międzynarodowej w formie konwencji ONZ, międzynarodowych porozumień (w tym np. z Tokio czy tzw. Paris Agreement dotyczący zmian klimatu z 2017 r., czy wreszcie ostatni światowy szczyt klimatyczny COP24 w Katowicach w grudniu 2018 r.). Stawiane tam cele w zakresie ochrony klimatu, a w szczególności ograniczenia emisji CO2 oraz wielu innych działań idących w kierunku tzw. gospodarki cyrkularnej i zasobooszczędnej, muszą zostać przełożone na konkretne działania. Jednym z nich jest odpowiednie wyeksponowanie w prawie poszczególnych państw lub ich związków, np. Unii Europejskiej, postanowień w dziedzinie ochrony wartości klimatu, ochrony biosfery, zasobów wodnych i innych, a także kwestii emisyjności. Dla przykładu Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFEU) wymaga, aby wszystkie propozycje regulacyjne Komisji Europejskiej zawierały wysokie standardy ochrony środowiska naturalnego we wszystkich aspektach aktywności UE. Unia Europejska przyjęła swój pierwszy Program działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego już w 1972 r. (Environment Action Programme). Sukcesywnie przez ten czas, aż do chwili obecnej, program ten skutkował powstaniem ponad 50 dyrektyw, rozporządzeń regulowanych lub decyzji w sprawach ochrony środowiska, obejmując obszary takie jak jakość powietrza, zarządzanie odpadami, ochrona wód, ochrona przed skażeniami, zintegrowana ochrona i prewencja przed zanieczyszczeniami czy ochrona obszarów naturalnych. Wiele polityk klimatycznych ewoluowało w kierunku strategicznych programów, które uznają potrzebę uczynienia rozważań i działań pro-klimatycznych centrum takich obszarów, jak sektorowe polityki w zakresie rolnictwa, leśnictwa, transportu, energii, przemysłu, polityk produktowych czy regionalnego i strukturalnego rozwoju i innych. UE przeszła w praktyce do czynnego ograniczania stopnia zanieczyszczenia powietrza, w tym CO2 i pyłami zawieszonymi, co widać chociażby w powszechnym w krajach UE monitorowaniu poziomu tych stężeń i podawaniu ich wartości do publicznej wiadomości. Unia Europejska, obok takich krajów jak Szwajcaria, Norwegia, Kanada, Japonia, Australia i Nowa Zelandia, jest liderem w tej dziedzinie.
Genezę tytułowego Raportu TEG pośrednio stanowiło powołanie w 2016 r. przez Komisję Europejską Grupy Eksperckiej Wysokiego Szczebla do spraw zrównoważonego finansowania (sustainable finance), także z udziałem polskiego przedstawiciela, z mandatem do zarekomendowania zmian w systemie finansowym, które będą stanowiły bazę do rozwoju strategii sustainable finance. Grupa Ekspertów składająca się z przedstawicieli lub profesjonalnych obserwatorów bankowości, ubezpieczeń, zarządzania aktywami, środowisk giełd finansowych, finansowych izb gospodarczych, instytucji międzynarodowych i organizacji społecznych, rozpoczęła swoje prace z początkiem 2017 r. i zakończyła w czasie niewiele dłuższym niż rok. Efektem prac było dostarczenie obszernego raportu, zawierającego osiem kluczowych rekomendacji oraz wiele przekrojowych lub sektorowych rekomendacji umożliwiających ułożenie systemu finansowego (w UE i poszczególnych państwach członkowskich) pod realizację celów sustainable finance. Jedną z najważniejszych rekomendacji tego raportu jest konieczność stworzenia i regulacyjnego usankcjonowania jednolitej Unijnej taksonomii – czyli zbioru pojęć i definicji pozwalających obiektywnie ustalić co jest, krótko mówiąc, a co nie jest sustainable finance – czyli finansowaniem zrównoważonego ekologicznie rozwoju.
Z praktycznego punktu widzenia kluczowym celem taksonomii jest możliwość klarownego ustalenia rynkowych zasad wszechstronnej oceny profilu oraz implikacji danego rodzaju aktywności gospodarczej lub inwestycji w obszarach takich jak klimat/emisje, a także otoczenie społeczne, cele zarządzania (ESG). Taksonomia ma identyfikować te formy i kierunki aktywności inwestycyjnej, które będą pozytywnie nawiązywały do celów i deklaracji Paris Agreement oraz celów zrównoważonego rozwoju UE. Jeszcze inaczej można to przedstawić jako konkretny zamiar reorientacji, a przez to zdynamizowania rozwoju poprzez inwestycje finansowe w obszary na rzecz poprawy klimatu i niskoemisyjnosci na bazie zharmonizowanych i transparentnych ogólnoeuropejskich reguł i wyhamowania aktywności szkodliwych (emisyjnych).
Na podstawie zawartych rekomendacji w tym także przedmiotowej taksonomii, Komisja Europejska przyjęła w 2018 r. nowy Plan Działania (Action Plan: Financing Sustainable Growth) ustanawiający potrzebę odpowiedniego zmodyfikowania ram rynków finansowych, tak aby mogły one w wiarygodny sposób stać się częścią strategii Unii Europejskiej nastawionej na wdrożenie klimatycznych celów Porozumienia Paryskiego poprzez odpowiednie kierowanie strumienia inwestycji, zgodnych z światowymi celami klimatycznymi, ogólnie zawartymi w Agendzie Zrównoważonego Rozwoju ONZ do 2030 r. Zatem de facto taksonomia jest kluczowym elementem Planu Działania Komisji Europejskiej.
CO ZAWIERA RAPORT TEG (Technical Expert Group)
Raport TEG, którego jednym ze współautorów jest także przedstawiciel polskiego think tanku, stanowiący swoistą encyklopedię taksonomii jest przede wszystkim kompleksową, logicznie zbudowaną analizą wpływu wszystkich znanych czynników o charakterze antropogenicznym, czyli mających swoje źródło w gospodarczej aktywności człowieka na klimat i otaczający ekosystem. Jako kryterium wyłonienia poszczególnych sektorów gospodarczych oraz szczegółowych rodzajów aktywności gospodarczej z punktu widzenia przede wszystkim możliwości, jakie stwarzają ku spowalniania tempa degradacji środowiska i klimatu, a następnie jego „naprawy” oraz tych sektorów i aktywności, które obecnie przyczyniają się do powstawania dalszych negatywnych skutków klimatycznych, przyjęto wskaźniki emisji: GHG (gazów cieplarnianych) oraz ilościowy wskaźnik emisji CO2 wg systemu klasyfikacyjnego NACE w EU. Przykładowe wyliczenie aktywności przyczyniających się do obniżenia emisyjności w innych sektorach gospodarki to: IT, działalność naukowa, specjalistyczna oraz w obszarze technologii. Wyróżniono podstawowe makro-sektory, w których identyfikuje się największe potrzeby wyhamowania emisyjności gazów cieplarnianych, są to: rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo, przemysł, gazownictwo, ciepłownictwo, generacja, air condition, zarzadzanie ściekami i odpadami, transport i przechowalnictwo, budownictwo i inne wraz z mapą szczegółowych obszarów w każdym z nich. W korelacji do cech tych obszarów dokonano klasyfikacji ryzyka związanego z czynnikami klimatu, tworząc cztery podgrupy: wody, temperatury, wiatru i przemieszczeń. Wszystkie grupy uwzględniają ekstremalne lub chroniczne zjawiska w tych podgrupach i odpowiednio skorelowane z nimi środki zaradcze.
Raport zawiera także metodologię oceny wpływu taksonomii na obecną gospodarkę oraz przegląd niemal wszystkich aktywności gospodarczych skutkujących indeksem emisyjności lub dotyczących surowców, odpadów, zanieczyszczeń, utylizacji i wielu innych oraz kryteria ich przeglądu. Raport wskazuje, iż taksonomia pozwoli na ustalenie tzw. Green Standard Bond, czyli kryteriów emisji papierów wartościowych zgodnych z założeniami sustainable finance. Będzie ona także źródłem nowego typu benchmarków – wskaźników referencyjnych niskoemisyjności (low-carbon), a ponadto posłuży jako forma delegacji do wydania rozporządzenia w sprawie poszerzenia korporacyjnego obowiązku ujawnień informacji związanych z kwestami klimatu (climate related information).
Raport jest kompendium wiedzy mającym walor także czysto edukacyjny nie tylko dla inwestorów, ale także licznych i opiniotwórczych środowisk pracowników rynków finansowych, ubezpieczeń oraz kręgów biznesu. Jednak przyjęte metody, ich tempo wdrażania oraz ostateczny wybór priorytetów tej transformacji, będą po stronie środowisk biznesu, ogółu obywateli i wreszcie polityków na szczeblu Unii, poszczególnych państw członkowskich, regionów, miast i pojedynczych gmin.
